དབང་འདུས་ལགས་དང་ལྷན་དུ་ཁ་བརྡ་བྱས་པའི་ཉིན་ཐོ།

དེ་རིང་གི་ཉིན་ཐོ་རུ་ང་ཡི་གྲོགས་པོ་དབང་འདུས་ལགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་མདོར་བསྡུས་ཤིག་ཞུ་འདོད་བྱུང་། ཁོང་ནི་ནེའུ་ཡོག་གྲོང་ཁྱེར་དུ་བཞུགས་པའི་བོད་པ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། འབྲས་ནད་ཚབས་ཆེན་གྱིས་ཡུན་རིང་མནར་ཏེ་འཆི་ལ་ཉེ། ཐ་ན་གནས་སྟངས་འདི་འདྲའི་འོག་ཏུའང་། ཁོང་ལ་བདེ་སྐྱིད་དང་། ཞི་བདེ། དྲིན་ཤེས་བཅས་ཀྱི་སེམས་ཚོར་ལྡན་ཞིང་ད་དུང་འཆི་བར་གྲ་སྒྲིག་ཨང་གསར་ཡོད། ཁོང་གིས་ད་རེས་འཆི་བ་ལ་འཛིན་པའི་ལྟ་སྟངས་འདི་ནི། རང་ཉིད་ཙམ་མ་ཟད་གཞན་དག་ལའང་དཔེ་མཚོན་བཟང་པོ་ཞིག་ཡིན་ཏེ། འཆི་བའི་སྐབས་སུ་མི་རྟག་པའི་རང་བཞིན་ལ་བསམ་གཞིག་བྱེད་པ་དང་དམ་པའི་ཆོས་ཀྱི་གལ་ཆེན་རང་བཞིན་བསྟན་ཡོད། མི་རྟག་པའི་རང་བཞིན་ལ་བསམ་གཞིག་བྱས་ན། འཆི་བ་ལ་ཞི་བདེ་དང་སྐྱེ་བ་བཟང་པོ་ཞིག་ལེན་ཐུབ། ངས་སྒོམ་གྱི་སྙིང་པོ་མི་རྟག་པ་ཞེས་པའི་ཉིན་ཐོའི་ནང་དུ་དེའི་སྐོར་རྒྱས་པར་བྲིས་ཡོད།
མི་རྟག་པ་སྒོམ་པ་ལ་ཕན་ཡོན་ཤིན་ཏུ་མང་པོ་ཡོད་ཀྱང་། མི་རྟག་པ་སྒོམ་པ་ནི་འཆི་བའི་གྲ་སྒྲིག་ངོ་མ་དེ་ཡིན་ལ། འཆི་བ་ནི་བདེ་བ་དང་། ཞི་བ། འཇིགས་སྣང་མེད་པ་བཅས་ཡིན། ང་ཚོའི་གནས་སྟངས་ཅི་ཞིག་ཡིན་མིན་ལ་མ་ལྟོས་པར་འཆི་བ་ཕྱི་བཤོལ་བྱེད་ཐབས་ཤིག་མེད། མི་ཚང་མས་འཆི་བའི་ལམ་དུ་འཇུག་དགོས་ཤིང་། ནང་པའི་གཞུང་དུ་ང་ཚོ་མའི་མངལ་ནས་སྐྱེས་མ་ཐག་ཏུ་འཆི་བ་རང་བཞིན་གྱིས་ང་ཚོ་དང་ལྷན་དུ་ཡོད་པར་གསུངས་ཡོད། དཔེར་ན། ལུས་དང་དེའི་གྲིབ་མ་ལྟ་བུ་རེད། ང་ཚོ་ནམ་འཆི་ཆ་མེད་ཡིན་ཞིང་། འཆི་རྐྱེན་ཅི་ཞིག་གིས་བསྐྱེད་མིན་ལ་ངེས་པ་ཅི་ཡང་མེད། འཆི་བའི་སྐབས་སུ་དམ་པའི་ཆོས་མ་གཏོགས་ཅི་ཞིག་གིས་ཀྱང་ཕན་མི་ཐོགས། ང་ཚོས་ད་ལྟ་ནས་འཆི་བ་སྒོམ་པ་ཡིན་ན། གློ་བུར་དུ་འཆི་བ་བཙན་ཐབས་སུ་ཡོང་བའི་སྐབས་སུ་དེའི་ཕྱོགས་སུ་འཇིགས་སྣང་དང་སེམས་ཁྲལ་ཉུང་དུ་འགྲོ་རྒྱུ་རེད།

༡ དབང་འདུས་ལགས་དང་ལྷན་ཉིན་དང་པོའི་ཁ་བརྡ།

ཉིན་འདིའི་ཞོགས་པར་ནེའུ་ཡོག་གྲོང་ཁྱེར་ནས་ཡིན་པའི་བོད་པའི་་ཨ་མ་ཞིག་ནས་ཁ་པར་འབྱོར་བྱུང་། ཁོ་མོའི་བཟའ་ཟླ་སྨན་ཁང་ནང་དུ་ཡོད་པས་སྨོན་ལམ་འདེབས་དགོས་ཀྱི་འདུག ཅེས་བརྗོད་བྱུང་། སྨན་ཁང་དུ་ཡོད་པའི་ཁོ་མོའི་བཟའ་ཟླ་ལ་བཅོས་སུ་མེད་པའི་འབྲས་ནད་ཚབས་ཆེན་ཞིག་ཕོག་ཡོད་སྐད་འདུག དེ་ནས་ཨ་མས་ཁ་པར་ནད་པའི་ལག་ཏུ་བཞག་་བྱུང་བས་ངས་ཁོང་ལ་དབང་འདུས་ཁྱེད་རང་བདེ་པོ་ཡིན་ནམ་ཞེས་དྲིས་སྐབས། ཁོང་གིས་ཞལ་འཛུམ་དམུལ་དམུལ་དང་ཕྱག་ཟུང་ཐལ་མོ་སྦྱར་ཏེ། སྨན་ཁང་གི་ཉལ་ཁྲིའི་སྟེང་ནས་འདི་ལྟར་གསུངས་བྱུང་། མཁན་རིན་པོ་ཆེ་ལགས། ང་བདེ་པོ་ཡིན། ང་སྐྱིད་པོ་འདུག ཅེས་གསུངས་བྱུང་། ངས་ཁོང་གི་ནད་གཞི་ནི་དྲག་སྐྱེད་མི་ཡོང་བའི་འབྲས་ནད་ཚབས་ཆེན་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། སྨན་པས་ཁོང་ལ་ད་དུང་གཟའ་འཁོར་གཅིག་ལས་ཚེ་ལྷག་མི་འདུག ཅེས་བཤད་པ་གོ་མྱོང་། དེ་ནས་ཁོང་གིས་སེམས་གུ་ཡངས་པོ་དང་། འཇིགས་སྣང་ཅི་ཡང་མེད་པར་འདི་ལྟར་གསུངས་བྱུང་། མཁན་རིན་པོ་ཆེ་ལགས། ང་ལ་འབྲས་ནད་ཕོག་ནས་ཡུན་རིང་ཕྱིན་འདུག ད་ཆ་ང་གསོན་པོར་གནས་པར་གཟའ་འཁོར་གཅིག་ལས་མ་གཏོགས་ཡོད་མ་རེད། ཡིན་ནའང་ང་འཆི་བ་ལ་འཇིགས་སྐྲག་ཡོང་གི་མི་འདུག་ཟེར། དབང་འདུས་ཀྱི་ཞལ་ནས་གསུངས་པའི་གནས་ཚུལ་འདི་དངོས་སུ་མཐོང་ཐོས་བྱུང་བས་ང་ཧང་སང་བྱུང་། དེ་ནས་ངས་ཁོང་ལ་ཉིན་རེའི་ཆོས་ཉམས་ལེན་གང་དང་གང་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་མེད་སྐད་ཆ་སྐོར་དྲིས་པ་ཡིན། ཁོང་གིས་འདས་པའི་ལོ་ངོ་གསུམ་གྱི་རིང་ལ་ཁོང་རང་ཁྱིམ་དུ་བཞུགས་སྐབས་དཔལ་སྤྲུལ་རིན་པོ་ཆེས་མཛད་པའི་ཀུན་བཟང་བླ་མའི་ཞལ་ལུང་དེ་ཉིན་རེ་བཞིན་ཀློག་ནས་བསམ་བློ་དེའི་སྐོར་ལ་དཔྱད་སྒོམ་མང་པོར་བྱས་པ་ཡིན་ཅེས་གསུངས་བྱུང་། ཁོང་འཆི་བར་མི་སྐྲག་པ་ནི་ཁོང་གི་ཞལ་རས་ནས་གསལ་པོར་མཐོང་ཐུབ། དེ་ནས་ངས་ཀུ་རེའི་ཚུལ་དུ་ཁོང་ལ་ཁྱེད་ཀྱི་སྐུ་ཚེའི་ལྷག་མ་བདུན་ཕྲག་གཅིག་ལས་ལྷག་མེད། ད་ཁྱེད་ཀྱིས་ཅི་ཞིག་དགོངས་ཀྱི་འདུག ཅེས་དྲིས་པ་ཡིན། ཁོང་གིས་འཛུམ་དམུལ་དམུལ་གྱིས་གསུང་རྒྱུར། ང་རང་ལ་ཚོར་སྣང་ཡག་པོ་འདུག ཁྱེད་དང་མཇལ་བས་ཧ་ཅང་དགའ་པོ་བྱུང་། ངོས་ལ་དགེ་བའི་བཤེས་གཉེན་དང་། མཁན་པོ། བླ་མ་སོགས་ཆོས་གྲོགས་མང་པོ་ཡོད། ཁོང་ཚོས་ངོས་ལ་འབྲེལ་ལམ་གནང་གི་འདུག ། སྐྱབས་སུ་མཆི། མཁན་རིན་པོ་ཆེ། ངོས་འཆི་བར་མི་སྐྲག་ཅེས་གསུངས་བྱུང་། དེ་ནས་ཁོང་གིས་བསྐྱར་ཟློས་ཀྱིས་གསུང་རྒྱུར།

རྗེ་བཙུན་མི་ལའི་ཞལ་ནས།

ང་འཆི་བས་འཇིགས་ནས་རི་ལ་ཕྱིན། ། ནམ་འཆི་ཆ་མེད་བསྒོམས་བསྒོམས་ནས། །
འཆི་མེད་གཉུག་མའི་བཙན་ས་ཟིན་། ། ད་འཆི་བའི་འཇིགས་པ་དེ་བོར་དེ་ཐལ། །
དབང་འདུས་ཀྱིས་རྗེ་བཙུན་མི་ལའི་གསུང་དེ་ཚོ་ཚིག་གཅིག་ཀྱང་མ་ལུས་པར་སྐྱོར་ཞིང་། ཟུར་ནས་ཁོང་གི་བཟའ་ཟླའི་མིག་ཟུང་གཉིས་ནས་མིག་ཆུས་ཡོངས་སུ་གང་། ནད་པ་དབང་འདུས་ཀྱིས་མོའི་ཕྱོགས་སུ་ཁ་འཁོར་ནས་སེམས་གསོ་བྱེད་འགོ་བཙུགས། སྐབས་དེར། ངའི་སེམས་ནང་། འཆི་ངེས་པའི་མི་ཞིག་ལ་འདི་ལས་སྐྱིད་པ་ཞིག་ཨི་ཡོད་ན་སྙམ། ངས་སྔོན་མ་བྲིས་པའི་སྒོམ་གྱི་སྙིང་པོ་མི་རྟག་པ་ཡིན་ཅེས་པའི་ཉིན་ཐོའི་ནང་དུ་བཤད་པ་བཞིན།

"ང་ཚོས་ཆོས་ཉམས་སུ་ལེན་པའི་གོ་སྐབས་ཤིག་ཐོབ་ན། ང་ཚོས་ཆོས་དེ་ཉམས་སུ་ལེན་པའི་ནུས་པ་དེ་གོང་འཕེལ་དུ་གཏོང་ཐུབ། ང་ཚོ་མི་མང་པོ་ཞིག་གིས་ནམ་རྒྱུན་སྐྱེ་བ་སྔ་ཕྱི་དང་ལས་འབྲས་སོགས་ལ་ཡིད་ཆེས་མེད་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་ང་ལ་ཆོས་མི་དགོས་ཞེས་བཤད་ཀྱི་ཡོད། འོན་ཀྱང་། ནང་པའི་ཆོས་འདི་དང་། ལྷག་པར་དུ་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་ཆོས་ཀྱིས་ང་ཚོ་ཚེ་ཕྱི་མའི་དཀའ་ངལ་ལས་སྐྱོབ་ཐུབ་པར་མ་ཟད། ཚེ་འདིའི་དཀའ་ངལ་ལས་ཀྱང་སྐྱོབ་ཐུབ། ཆོས་འདིས་ང་ཚོ་ལོ་ན་རྒས་པའི་སྐབས་སུ་ཁེར་རྐྱང་གི་སྡུག་བསྔལ་ལས་ཀྱང་སྐྱོབ་ཐུབ་པ་ངེས་གཏན་ཡིན། ང་ཚོ་འགྲོ་བ་མིའི་རྒྱུད་ལ་དཀའ་ངལ་མང་པོ་ཞིག་ཡོད་ནའང་། གཙོ་བོ་ནི་འཆི་བའི་འཇིགས་སྣང་གི་སྡུག་བསྔལ་དེ་ཡིན། གལ་སྲིད་ང་ཚོས་མི་རྟག་པའི་རང་བཞིན་དངོས་དེ་བསྒོམས་ནས་རང་གི་བསམ་བློ་གཏོང་ཚུལ་ལ་འགྱུར་བ་བཏང་ན། འཇིགས་སྣང་དང་ཞེན་ཆགས་ཅི་ཡང་མེད་པར་འཆི་ཐུབ།" ངས་སྔོན་མའི་མི་རྟག་པ་སྒོམ་པའི་སྙིང་པོ་ཞེས་པའི་རྩོམ་ཡིག་གི་ནང་དུ་བཤད་པ་ལྟར།

"མི་རྟག་པ་དང་རྟེན་འབྲེལ་ཡན་ལག་བཅུ་གཉིས་ལ་སོགས་པ་རྟག་ཏུ་སྒོམ་མཁན་ཞིག་ཡིན་ན། ཐ་ན་ཚེ་འདིར་ཆོས་ཁས་ལེན་མ་བྱས་ཀྱང་། སྡུག་བསྔལ་དང་དཀའ་ངལ་ལ་འཕྲད་སྐབས་དེ་དག་ལ་གདོང་ལེན་བྱེད་ཐུབ་ཅིང་། སེམས་པ་ལྷོད་ལ་བབས་ནས་སྙིང་སྟོབས་ཆེ་རུ་འགྲོ་ཞིང་། ནང་སེམས་ཀྱི་མཁྲེགས་འཛིན་ཇེ་ཆེར་སོང་ནས་བློ་རྒྱ་ཇེ་ཆེར་འགྲོ་ཐུབ། དེས་ཚེ་འདིར་ཕན་ཐོགས་ཆེན་པོ་ཞིག་འབྱུང་གི་ཡོད། ༸གོང་ས་མཆོག་གི་སྒོམ་གྱི་གཙོ་བོ་གསུམ་ནི། མི་རྟག་པ་དང་། བདག་མེད། རྟེན་འབྲེལ་ཡན་ལག་བཅུ་གཉིས་རེད། ཁོང་གིས་ཉིན་རེར་མ་མཐར་ཡང་བདག་མེད་དང་མི་རྟག་པ་ཐེངས་བཅུ་དྲུག་ལ་སྒོམ་བཞིན་ཡོད་གསུངས། མི་རྟག་པ་ཡང་ཡང་བསྒོམས་ན་ཚེ་འདི་དང་ཕྱི་མ་གཉིས་ཀར་ཕན་ཐོགས་ཆེན་པོ་ཞིག་འབྱུང་རྒྱུ་རེད།"

ད་རེས་དབང་འདུས་ཁོང་ལ་འཆི་བ་ལ་གྲ་སྒྲིག་ཨང་གསར་ཡོད་པ་མ་ཟད་དང་འཆི་བ་ལ་འཇིགས་སྣང་མེད་པས་ངས་ཁོང་ལ་སྐྱབས་སྨོན་ལམ་འདྲ་འདོན་དགོས་པ་ཆེར་མེད་ཀྱང་། ཁོང་གི་བཟའ་ཟླས་ཡང་ནས་རེ་སྐུལ་བྱས་པ་ལྟར་ངས་སངས་རྒྱས་འོད་དཔག་མེད་ཀྱི་མཚན་སྔགས་དང་སྨོན་ལམ་སོགས་གང་ཤེས་བཏོན་པ་ཡིན། ཁོང་ནི་སྐུ་ཚེའི་སྟོད་ལ་གྲྭ་པ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། ནང་ཆོས་དང་ལྷག་པར་དུ་ཐེག་པ་ཆེན་པོའི་ཆོས་ལ་སྦྱོང་བརྡར་ཚད་མཐོན་པོ་གནང་ཡོད།

2 དབང་འདུས་ལགས་དང་ལྷན་ཉིན་གཉིས་པའི་ཁ་བརྡ།

ཉིན་དེའི་ཞོགས་པར་ངས་ཁོང་གི་བཟའ་ཟླར་ཁ་པར་བཏང་བ་ཡིན། མོས་དབང་འདུས་ལགས་ད་དུང་སྨན་ཁང་ནང་དུ་ཡོད་ཀྱང་ནད་གཞི་ཇེ་སྡུག་ཏུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་པས་ཟས་ཟ་མི་ཐུབ་ཟེར། ཁོང་སང་ཉིན་ནས་བཟུང་རང་ཁྱིམ་གཏོང་གི་རེད་ཟེར། གང་ལྟར་ཡང་སྨན་པས་དབང་འདུས་ལ་སྨན་བཅོས་ཇི་ཙམ་བྱས་ཀྱང་ཕན་ཐོགས་མེད་ཟེར་སྐད་འདུག། དེ་ནས་ཁོང་གི་བཟའ་ཟླས་ཁ་པར་དབང་འདུས་ལ་སྤྲད་པ་དང་ངས་ཁོང་ལ་ཁམས་བདེ་དྲིས་པ་ཡིན། ངས་དབང་འདུས་ད་ལྟ་ཁམས་བདེ་པོ་འདུག གམ་ཞེས་དྲིས་པར། ཁོང་གིས་ངག་འཇམ་པོས། མཁན་རིན་པོ་ཆེ། ངས་མགོན་པོ་འོད་དཔག་མེད་ཀྱི་གཟུངས་སྔགས་ཟློ་བཞིན་ཡོད། ང་སྐྱིད་པོ་འདུག ཅེས་གསུངས།

ངས་ཁོང་ལ་དེ་ཧ་ཅང་ཡག་པོ་འདུག སངས་རྒྱས་འོད་དཔག་མེད་དང་༸རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་ཁོང་གཉིས་ངོ་བོ་དབྱེར་མེད་དུ་བསྒོམས་ནས་རང་གི་སྤྱི་གཙུག་ཏུ་དམིགས་ཏེ་གསོལ་བ་ཐོབ་དང་། ཁྱེད་རང་འཆི་དུས་སངས་རྒྱས་འོད་དཔག་མེད་ཀྱིས་ཁྱེད་རང་དག་པའི་ཞིང་ཁམས་བདེ་བ་ཅན་དུ་འཁྲིད་རྒྱུ་ཡིན་པ་ངེས་གཏན་རེད། ད་དུང་ཁྱེད་ཀྱིས་སངས་རྒྱས་འོད་དཔག་མེད་ཀྱི་གཟུངས་སྔགས་བགྲང་བཞིན་དག་པའི་ཞིང་ཁམས་བདེ་བ་ཅན་དུ་འགྲོ་རྒྱུ་ཡིན་སྙམ་པའི་སྨོན་ལམ་ཤུགས་དྲག་འདེབས་དགོས། ངས་ཁྱེད་ཀྱི་ཆེད་དུ་རྟག་ཏུ་སྨོན་ལམ་འདེབས་རྒྱུ་ཡིན། ཞེས་བཤད་པ་ཡིན།

དབང་འདུས་ཀྱིས་ངོས་ལ་འདི་ལྟར་བཤད་བྱུང་། མཁན་རིན་པོ་ཆེ་ལགས། ངེད་བཟའ་མི་གཉིས་ལ་ཁྱེད་བཀའ་དྲིན་ཤིན་ཏུ་ཆེ། ང་རང་གི་མི་ཚེར་བོད་ཀྱི་བླ་མ་རྩ་ཆེན་མང་པོ་དང་མཇལ་རྒྱུ་བྱུང་བ་དང་། དེ་དག་གི་ཁྲོད་ནས་༸རྒྱལ་བ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གཙོ་བོར་གྱུར་པའི་བླ་མ་རྣམས་ཀྱི་མདུན་ནས་དབང་ཁྲིད་མང་པོ་ཐོབ་དེ་ནི་ང་རང་གི་བསོད་ནམས་ཆེན་པོ་ཡིན། ངས་མི་ཚེའི་སྟོད་ལ་ནང་པའི་གཞུང་ལ་སློབ་སྦྱོང་ཏོག་ཙམ་བྱས་ཏེ་དེ་དག་གི་གོ་བ་དང་ངེས་པ་ཅུང་ཟད་རེ་རྙེད་ཡོད། ད་ལྟ་ང་རང་གི་བཟའ་ཟླ་དང་བུ་ཕྲུག་ཚོས་ང་ལ་ལྟ་རྟོག་ཡག་པོ་བྱེད་བཞིན་ཡོད། ཁོང་ཚོ་ནི་ངོས་ལ་བཀའ་དྲིན་ཤིན་ཏུ་ཆེ། མཁན་རིན་པོ་ཆེ་དང་ཁྱེད་ཅག་ངའི་ཆོས་གྲོགས་དང་། བླ་མ་དང་དགེ་བཤེས་རྣམ་པས་ངོས་ལ་བཀའ་དྲིན་ཆེན་པོ་གནང་སྟེ་ཉིན་རེ་བཞིན་བསླབ་བྱ་གནང་བྱུང་། ང་རང་ནི་དངོས་གནས་བསོད་ནམས་ཆེན་པོ་ཡིན། ང་ཚོ་ཚང་མ་འཆི་དགོས་པ་རེད། ད་ནི་ང་རང་འཆི་བའི་དུས་ཚོད་སླེབས་འདུག ང་རང་འཆི་བ་ལ་ཞེད་ཀྱི་མི་འདུག མཁན་རིན་པོ་ཆེ་ལགས། ཁྱེད་ནས་མཚམས་རེར་ང་རང་གི་བཟའ་ཟླར་སེམས་གསོ་དང་བསླབ་བྱ་ཕྲན་བུ་རེ་གནང་རོགས། ང་རང་གི་ཆེད་དུ་སེམས་ཁྲལ་མ་གནང་རོགས་ཞེས་ཟེར།

3 དབང་འདུས་ལགས་དང་ལྷན་ཉིན་གསུམ་པའི་ཁ་བརྡ།

ཞོགས་པ་ང་ལ་ནེའུ་ཡོག་ལ་་ཡོད་པའི་དབང་འདུས་ཀྱི་བཟའ་ཟླ་་ནས་ཁ་པར་བཏང་། མོས་ཟེར་ན་དེ་རིང་དབང་འདུས་ཅུང་ཟད་དྲག་སྐྱེད་འགྲོ་བཞིན་འདུག ཅེས་བཤད་སོང་། ངས་སྐད་ཆ་དེ་གོ་དུས་ཡུན་རིང་ནད་པ་འཆི་ཁ་བློ་བུར་དུ་དྲག་སྐྱེད་འགྲོ་བ་དེ་འཆི་ཁའི་ངལ་གསོ་ཡིན་ཞེས་པའི་བོད་ཀྱི་གཏམ་དཔེ་དེ་དྲན་བྱུང་། དེ་ནས་མོས་དབང་འདུས་ལ་ཁ་པར་སྤྲད་དེ་ཁོང་དང་སྐད་ཆ་བཤད་པ་ཡིན། ངས་དབང་འདུས་དེ་རིང་ག་འདྲ་འདུག ངས་བལྟས་ན་ཁྱེད་རང་ཁ་སང་ལས་ཏོག་ཙམ་དྲག་སྐྱེད་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་ས་རེད་ཅེས་བཤད་པ་ཡིན། ཁོང་གིས་འཛུམ་དམུལ་དམུལ་གྱིས་ལན་འདི་ལྟར་གནང་། རེད་མཁན་རིན་པོ་ཆེ་དེ་རིང་ང་དྲག་སྐྱེད་འགྲོ་བཞིན་འདུག སེམས་པ་ཡང་སྐྱིད་པོ་འདུག་ཟེར། ཟུར་ནས་བཟའ་ཟླས་འདི་ལྟར་ཟེར། དབང་འདུས་ཀྱིས་དེ་རིང་ཞོགས་པར་རྩམ་ཐུག་ཧ་ཅང་མང་པོ་་འཐུང་སོང་། མ་ཟད་ཁ་ལག་གཞན་དག་མང་པོ་ཟ་སོང་ཟེར། ལར་དབང་འདུས་ནི་དུས་རྒྱུན་ནས་རྩམ་པ་ཟ་རྒྱུར་ཧ་ཅང་དགའ་པོ་ཡོད་རེད་ཟེར།
དེ་ནས་དབང་འདུས་ཅུང་ཙམ་དྲག་སྐྱེད་བྱུང་ཞིང་སེམས་ཁམས་གསལ་པོར་གྱུར་པའི་སྐབས་དབང་འདུས་ཀྱིས་འཕོ་བའི་ཁྲིད་དང་། འཕོ་བ་ཇི་ལྟར་འདེབས་དགོས་པའི་རེ་བ་གཏོན། ཁོང་གིས་གསུངས་པ་ལྟར་ད་ལྟ་ཁོང་གི་དབང་པོའི་ནུས་པ་ཤོར་མེད་སྟབས་ངས་ཀྱང་དང་ལེན་བྱས། དབང་འདུས་ཀྱི་རེ་སྐུལ་གནང་བ་བཞིན་ངས་ཀྱང་ཁོང་ལ་འཕོ་བ་འདེབས་པའི་གདམས་ངག་དང་། དམིགས་པའི་གོ་རིམ་དང་ཕན་ཡོན་བཅས་ཇི་ལྟར་ཉམས་སུ་ལེན་དགོས་པའི་འགྲེལ་བཤད་གང་དྲག་བྱས། དེ་ནས་ཁོང་གི་བཟའ་ཟླས་ངས་ཁོང་ལ་ད་ལྟ་འཕོ་བ་བཏབས་ན་འགྲིག་མིན་དྲིས་བྱུང་། དེ་ནས་ངས་དེ་རིང་ཁོང་ཡར་བདེ་རུ་འགྲོ་འདུག་པས་སྔ་དྲགས་འདུག་ཅེས་བཤད། སྤྱིར་བཏང་བླ་མས་འཕོ་བ་འདེབས་པའི་དུས་ཚོད་ནི་ཡང་ན་ཕྱི་དབུགས་ཆད་ནང་དབུགས་མ་ཆད་པའི་མཚམས་ཏག་ཏག་ལ་འདེབས་ཀྱི་ཡོད། འོན་ཀྱང་ད་ལྟ་ཁོང་གིས་འཕོ་བའི་ཉམས་ལེན་རང་སྦྱོང་བྱས་ན་འགྲིག་གི་འདུག་ཅེས་བཤད་པ་ཡིན། ཁོང་གཉིས་ཀ་ཧ་ཅང་དགའ་པོ་བྱུང་སོང་།
མཐའ་མ་ངས་དབང་འདུས་ལ་འཆི་བའི་སྐབས་སུ་འཇིགས་སྐྲག་དང་ན་ཚ་ཅི་ཞིག་བྱུང་ན་ཡང་། སངས་རྒྱས་འོད་དཔག་མེད་དང་༧གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་ངོ་བོ་འབྱེར་མེད་ཐོག་ནས་སྐྱབས་གནས་སུ་བསྟེན་ནས་གསོལ་འདེབས་བྱེད་དགོས་པའི་ལམ་སྟོན་བྱས། རྒྱུ་ནོར་དང་། ཆུང་མ། ཕྲུ་གུ་སོགས་ལ་ཆགས་སེམས་སྐྱེ་མི་ཉན་པར་བཤད། ཁོང་གིས་མུ་མཐུད་ནས་སངས་རྒྱས་འོད་དཔག་མེད་ཀྱི་གསོལ་འདེབས་དང་ཉམས་ལེན་གནང་བཞིན་པ་དེར་དགའ་ཚོར་ཆེན་པོ་བྱུང་། ངོས་ཀྱི་ཉིན་ཐོའི་ནང་སྒོམ་གྱི་སྙིང་པོ་མི་རྟག་པའི་སྐོར་བཤད་པ་ལྟར།
ད་ལྟའི་ཤེས་པ་ལས་འཆི་ཁའི་སེམས་བརྒྱ་འགྱུར་གྱིས་རིག་པ་གསལ་བས་དེའི་དུས་སུ་དགེ་མི་དགེའི་སེམས་ཅི་སྐྱེས་ཀྱང་ཤིན་ཏུ་ནས་སྟོབས་ཆེ། འཆི་བའི་སྐབས་སུ་ནོར་རྫས་སོགས་ལ་ཆགས་ཞེན་མི་བྱ་བ་ཅི་ནས་གལ་ཆེ། ཆགས་ཞེན་གྱི་དབང་གིས་་བར་དོར་ཡུན་རིང་པོར་སྡུག་བསྔལ་མྱོང་བ་དང་། ཡི་དྭགས་དང་འདྲེ་སྲིན་སོགས་ལུས་ངན་དུ་སྐྱེ་བའི་རྒྱུ་བྱེད། འཆི་བའི་སྐབས་སུ་དམ་པའི་ཆོས་ལྷག་པ་ཞིག་གཞན་སྐྱབས་གནས་གང་ཡང་མེད་ཅེས་སངས་རྒྱས་ཀྱིས་གསུངས།
དེ་ནས་ངས་དབང་འདུས་ལགས་ལ་ངའི་ཡབ་ཆེན་ཕ་འདས་པོའི་ལོ་རྒྱུས་དང་། ཁོང་ཇི་ལྟར་སྐུ་གཤེགས་པའི་སྐོར་འགྲེལ་བཤད་བྱས་པ་ཡིན། ཁོང་གིས་མཁན་རིན་པོ་ཆེ་ལགས། ཁྱེད་ནི་ང་ཚོ་ལ་ཧ་ཅང་བཀའ་དྲིན་ཆེན་པོ་ཡིན། ངས་ནམ་རྒྱུན་ཁྱེད་ཀྱི་གསུང་ཆོས་དང་སྒྲ་སྒམ་སོགས་ལ་ཡང་ཡང་ཉན་གྱི་ཡོད་པས་སེམས་ལ་ཧ་ཅང་པས་ཕན་ཐོགས་ཆེན་པོ་བྱུང་། ངས་ཁྱེད་སྐུ་ཚེ་རིང་པོར་གནས་པའི་སྨོན་ལམ་འདེབས་ཀྱི་ཡོད་ཅེས་གསུངས། ཚེ་རིང་ལགས་ནི་ཟུར་ནས་སྤྱན་ཆབ་བསིལ་བཞིན་བཞུགས། དེ་ནས་སྟབས་མ་ལེགས་པར་ངའི་ལག་འཁྱེར་ཁ་པར་གྱི་གློག་རྫས་རྫོགས་ནས་ངེད་གཉིས་ཀྱི་གླེང་མོལ་མཚམས་ཆད། ངས་སྔོན་མའི་མི་རྟག་པ་སྒོམ་གྱི་སྙིང་པོ་ཞེས་པའི་རྩོམ་ཡིག་གི་ནང་དུ་མཇུག་སྡོམ་འདི་ལྟར་བརྒྱབ་པ་ཡིན།

།ལུས་འདི་མི་རྟག་ཆུ་ནང་སྦུ་བ་འདྲ། །ངག་འདི་མི་རྟག་བྲག་ཅའི་སྒྲ་སྐད་འདྲ།

།།སེམས་འདི་མི་རྟག་ཆུ་ཡི་རྦ་རླབ་འདྲ། གཟའ་ཚང་མི་རྟག་ཚོང་འདུས་མགྲོན་པོ་འདྲ།

།མི་རྟག་པ་ལ་རྟག་པར་འཛིན་པའི་བློ། །ངན་གོམས་བག་ཆགས་འདི་ཡི་དབང་གྱུར་ནས།

།མཐའ་མེད་འཁོར་བར་འཁྱམས་པའི་མ་རྒན་རྣམས། །མི་རྟག་རྒྱུད་ལ་སྐྱེ་བར་བྱིན་གྱིས་རློབས།

།འཆི་ལ་ཕར་ཕར་ཉེ་ཡང་གཞོན་དུ་རློམ། །སང་ཉིན་གསོན་པའི་གདེངས་དང་མི་ལྡན་ཀྱང་།

།ལོ་བརྒྱའི་གྲབ་གཤོམ་བདག་འདྲའི་སེམས་ཅན་རྣམས། །ལམ་གོལ་གཡང་སར་འཁྱམས་རྣམས་སྙིང་རེ་རྗེ།

།ནམ་འཆི་ཆ་མེད་འཆི་རྐྱེན་ངེས་མེད་དང་། །ཅིས་ཀྱང་ངེས་པར་འཆི་བ་ལ་སོགས་པའི།

།ཕུང་བྱེད་རྟག་འཛིན་མུན་པ་ལས་གྲོལ་ནས། །དམ་ཆོས་ཉི་མའི་འོད་ཀྱིས་འཚོ་བར་ཤོག།

དྲྭ་ཚིགས་འདི་ཡང་སྙིང་ཉེ་བའི་གྲོགས་པོ་དབང་འདུས་ལ་ལ་ནད་གཞི་ཚབས་ཆེན་ཕོག་སྟེ་འཆི་ལ་ཉེ་བའི་སྐབས་སུ། ༢༠༢༤ ལོའི་ཟླ་བ་ལྔ་པའི་ནང་བྲིས་པ་ཞིག་ཡིན། དྲྭ་ཚིགས་འདི་བོད་ཡིག་ཏུ་བཀོད་ཅིང་། རྗེས་སུ་མིས་བཟོས་རིག་ནུས་ལ་བརྟེན་ནས་དབྱིན་ཡིག་ཏུ་ཡང་བསྒྱུར་ཞིང་། ངའི་སློབ་བུ་ཀརྨ་ཆོས་དབྱིངས་ཀྱིས་ལེགས་བཅོས་བྱས་ཡོད།

Story of Wangdu La

 

In this blog, I would like to briefly recount the story of a close friend of mine, Wangdu La, a Tibetan living in New York, who is terminally ill and very close to death. Even in this situation, he remains happy, peaceful, grateful, and ready to die. I believe that his attitude towards death is a great example not only for me but also for others, demonstrating the importance of Dharma and the consideration of impermanence which leads to a peaceful death and a fortunate rebirth. As I said in my blog, ‘Impermanence, the Essence of Meditation’:

“There are very many benefits of impermanence meditation, [yet meditation on impermanence] is the real preparation for death, a death that is blissful, peaceful, and fearless. There is no way to postpone death, regardless of our status. Everyone has to take the path of death. Buddhist scriptures explain that death is naturally with us as soon as we are born from the womb of our mother. For example, like a body and its shadow. The time of our death is uncertain. There is no certainty what may create the conditions for our death. At the time of death, nothing except the sacred Dharma will be of benefit. If we contemplate death from now on, when death suddenly and forcefully arrives we will have less fear and anxiety about it.”

1 The first day: talking with Wangdu.

This morning I received a call from a mother of a student in New York who said her husband was in the hospital and needed prayers. Her husband, who is in the hospital, was diagnosed with severe and incurable cancer. When I asked him, “Wangdu, how are you?”, he said with a smile on his face and with folded hands, from his hospital bed, “Khen Rinpoche, I’m fine, I’m happy. ” I had heard that his illness was a serious cancer that could not be cured and that the doctor had said he would live only one week more. Then, with openness and without any fear, he said, “Khen Rinpoche, I’ve had cancer for a long time and I have only one week left to live. Anyway, I’m happy and I’ll die any day now. ” I was surprised to hear him say that. Very few people who have only one week to live say, “I’m very happy and I am ready to die any day. ”

Hearing this, I was surprised. Then, I asked him about his daily Dharma practice; he said that daily he has read the ‘Words of my Perfect Teacher’ written by Patrul Rinpoche many times throughout the past three years when he was at home. I can see by his face that he was clearly not afraid to die. Then, I jokingly asked him, “You only have one week of life left. What do you think about now? ” He said with a smile, “I feel good. I am very happy to see you. I have many spiritual friends, Geshes, Khenpos, Lamas, and so on. They are in touch with me. I take refuge in them. Khen Rinpoche, I am not afraid of dying, ” He then repeated,

“Frightened by death, I fled to the mountains.
Continuously meditating on uncertainty of the time of death,
I reached the safety of primordial immortality;
Now I’ve lost my fear of death.”

Wangdu recited these words of Jetsun Milarepa without missing a syllable. From the corner, his wife’s eyes filled with tears as she listened to these words. Wangdu, the patient, turned to her and began to comfort her. At that moment I thought, “I wonder if there is anyone happier than him who has to die. ” As I mentioned in my previous blog, ‘Impermanence, the Essence of Meditation’:


“[Later in life or when death becomes evident people] become interested in Buddhism and look for a teacher. If you really think about it, that’s too late. Like if you wait too long about a physical ailment and finally go to the hospital, but it’s too late. Similarly, our mind has been seriously sick with delusion for so long that it is very late for meditation. Even if we do meditate, our mind in that state can’t develop perfect meditation. For instance, a sick, exhausted person can’t climb a high mountain! The best time to meditate is when we are young, our awareness is clear, and we have all of our faculties intact. If we do, many of the sufferings of old age: of loneliness, mental problems, and so on, won’t occur. This doesn’t mean that when we are old we have no ability at all to study and meditate. It is never too late for study and meditation. You can do it at any age. If you compare the two, however, awareness is more bright and clear in our youth than in old age.

Many people often say, “I don’t need Dharma because I don’t believe in rebirth, karma, and so on. ” But this Buddhadharma, especially Mahayana Buddhism, can save us not only from the problems of future lives but also from the problems of this life. It can definitely save us from the suffering of loneliness in old age. There are many problems in our human continuum, but the main one is the suffering of fear of death. If we meditate on the reality of impermanence and change our way of thinking, we can die without fear or attachment. As I also said in my previous blog, ‘Impermanence, the Essence of Meditation’:


“If a person is someone who always meditates on impermanence and the twelve links of interdependence, etc., even if they don’t accept Dharma in this lifetime, when they encounter suffering and difficulties, they are more able to willingly face them. They are more lighthearted and courageous. They have more internal fortitude and can have a vaster outlook. It brings great benefit during this life. The three principal meditations of His Holiness the Dalai Lama are impermanence, selflessness, and the twelve links of interdependence. He said that he contemplates selflessness and impermanence at least sixteen times a day. It would be highly beneficial for both this life and our future lives, as well, if we frequently meditate on impermanence.”


I didn’t need to pray for him at all because he is ready and without fear, but at his wife’s request I recited the name mantra of Buddha Amitabha and so on, whatever I knew. He was a monk in his early life and was highly trained in Buddhism, especially Mahayana Buddhism.


2 the second day: talking with Wangdu La.


This morning I called his wife, who told me that Wangdu La was still in the hospital, but that he was getting worse and could not eat. He would be going into hospice at home the next day. Anyway, the doctor said that no matter what treatment Wangdu was given, it was not going to help. Then his wife handed the phone to Wangdu, and I asked him how he was. “ How is Wangdu now? ” I asked. “ Khen Rinpoche,” he said in a soft voice, “I am doing the recitation of Amitabha. I am happy. ”

I told him, “That’s very good. Meditate on Buddha Amitabha and the Dalai Lama as one inseparable entity and visualize and pray to them above the crown of your head. When you die, Buddha Amitabha will certainly take you to the Pure Land of Sukhavati. You should also recite the mantra of Buddha Amitabha and make strong prayers, thinking, ‘I will go to the Pure Land of Sukhavati.’ I will always make prayers for you.” Wangdu told me, “I am very grateful to you, Khen Rinpoche. I am very fortunate because I have met many great Tibetan Lamas, His Holiness the Dalai Lama foremost among them. In the early part of my life I studied a little bit of Buddhist texts and got a good understanding of them. Now, my wife and children are taking good care of me. They are very kind to me. Khen Rinpoche and you, my Dharma friends, Lamas and Geshes, have been very kind to me and have been giving me advice every day. I am truly very fortunate. We all must die. Now the time has come for me to die. I am not afraid of death. Khen Rinpoche, please always give some comfort and advice to my wife. Please don’t worry about me.”

3 Talking with Wangdu La on the third day,

In the morning, I got a call from Wangdu’s wife in New York. She said Wangdu was getting better today. When I heard this, I thought of the Tibetan saying which goes ‘getting better is the rest of the dying’. Then she handed the phone to Wangdu and I talked with him. “ How is Wangdu today? I think you’re feeling a little better than you did yesterday ”, I said. He responded with a smile, “Yes, Khen Rinpoche, I’m feeling better today.” Wangdu said he ate tsampa soup with vegetables for breakfast this morning, and he was able to finish it all. ” From the sidelines, she said, “He’s right; he ate all the tsampa soup. Wangdu has always been very fond of eating tsampa.”
As he was feeling a bit better and his mind was clear, Wangdu requested instructions of performing phowa, or transference of consciousness, which he wanted to practice because, as he said, he may lose his ability to hear and possibly die very soon and wanted to practice beforehand. At Wangdu’s request, I gave him the instructions on phowa and explained how to practice the visualization sequence and benefits of phowa. His wife then inquired whether it was the right time for me to perform phowa for him. I then told her that it was too early since he was feeling a bit better and generally phowa by the Lama is performed either just before or right after death, but it was a good time for him to receive the instructions for himself. Both of them were very happy. Finally, I told Wangdu that no matter what fears and illnesses he might have at the time of death, I enjoined him to solely concentrate on and take refuge in Buddha Amitabha and His Holiness the Dalai Lama during the process of death. I told him to not be attached to his possessions, wife, children, and so on. I enjoyed him to continue to recite the prayers and practice of Buddha Amitabha. As I said in my previous blog, ‘Impermanence, the Essence of Meditation’:
“Our mind at the time of death is hundreds of times clearer than our present awareness. Any positive or negative mind we develop at that time is extremely powerful. It is important not to be attached to anything at all at the time of death. We must not be attached to anything: family, property, wealth, our house. Attachment can cause lengthy suffering in the intermediate state and bad rebirth in the body of a preta or spirit. If we are someone who accepts reincarnation, we must think about what will benefit future lives. If you think about it, nothing surpasses holy Dharma for this.”
I told Wangdu La the story of my deceased father and how he had passed away. He said, “Khen Rinpoche, you are very kind to us. I often listen to your teachings and it is very helpful to me. I pray that you live long. ” Tsering was in tears from the sidelines. Then, unfortunately, my cell phone battery ran out and our conversation ended.
As I concluded in previous blog, ‘Impermanence, the Essence of Meditation’:


This body is impermanent, like a water bubble,

This speech is impermanent, like the sound of an echo,

This mind is impermanent, like waves in water,

Family is impermanent, like guests at a meeting.


Controlled by their predisposition to the bad habit

Of grasping impermanent things as permanent,

Please bless my aged mothers who are endlessly wandering in་samsara

To realize impermanence in their minds.


Though death gets closer and closer, proud of our youthfulness,

We can’t be sure we’ll even be alive tomorrow!

Still we prepare to live hundreds of years, poor sentient beings like myself,

Wandering on such a mistaken, dangerous path, alas!


We don’t know when death will come, there’s no certainty what will cause it,

Yet we will definitely die; by contemplating such points,

May we be freed from the ruinous darkness of clinging to permanence,

And be nurtured by the light of the sun of holy Dharma!


This blog was written in the month of May, 2024, on the occasion of speaking with a dear friend, Wangdu La, who is terminally ill and close to death. I wrote the blog in Tibetan, which was subsequently translated into English through the help of AI and further modified by my student, Karma Choeying.